·        عنوان كتاب: تاريخ اندلس از آغاز تا ملوك الطوايف

·        مؤلف : دکتر محمد رضا  شهيدي پاك

·         Title: History of Andalusia from beginning of ‍Conquest to Muluk al-tawayef

·         Author: Dr.Mohammad Reza Shahidi pak                                              

• ناشر:  انتشارات علويون
• محل نشر: قم
• سال نشر: 1396
• موضوع: تاريخ سياسي،نظامي، اجتماعي و محلي و تركيب جمعيتي، جنبش ها، قيام ها اندلس
• قيمت: 100000ريال
• 

• معرفی کتاب:

  بخشي طولاني از تاريخ شبه جزيره ايبري در جنوب اروپا به وسيله مسلمانان عرب و بربر نوشته شد و اين منطقه نقطه مشترك و وجه تمايز تاريخ جهان در مسائل اجتماعي و سياسي و فرهنگي است كه داراي ديدگاهاي متفاوت است و هنوز محققان بسياري چون اولاگوئه درصد نظريه پردازي در حادثه فتح اندلس و تعيين حد واقعيت آن و اندازه گيري عواقب و پيامدها و نتايج آن هستند زيرا تاريخ جهان، فتح اندلس، كم دارد كه هشت قرن رژيم قدرت قرون وسطي مديترانه را با شعار اسلام تعيين كرد و حايل شرق و غرب مسيحيت گرديد. شگفتي اول تاريخ دوره اسلامي ايبري آن است كه منافع فتح اندلس به حزب اموي رسيد و ايبري از دولت استبداد گوت به سلطنت استبداد اموي، منتقل شد.

  پژوهش حاضر كتابي در تاريخ اسپانيا و پرتغال و جنوب فرانسه از زمان فتح آن و استقرار واليان اموي در شهرهاي آن و سپس تاريخ سياسي اجتماعي و استكبار امويان از ظهور تا سقوط است. و به شاخص آثار تمدني كه از اين دوره به عنوان ميراث جهاني اندلس باقي مانده، اشاره شده است.

  اين كتاب در استمرار و تكامل پژوهش هاي مؤلف در اندلس و در راستاي سنت اندلس پژوهي در تاريخنگاري اسلامي است. كه به ثبت حوادث اندلس اختصاص دارد و اندلس نگاري به آغاز قرن سوم هجري مي رسد از اين زمان تا سقوط نهايي اندلس، اندلس نگاري شدت گرفته است. از نكات جالب در تاريخنگاري معاصر افزايش نوشته هاي اندلس نگاري در كشورهاي مختلف است. سنت اندلس نگاري كه متقدمين و متأخرين و معاصرين در جريان است براي هر جناح عقيدتي و فكري است.

  چناچه ملاحظه مي شود تاريخ اندلس نگاري از آغاز ريشه هاي اموي دارد و اين پديده همچنان استمرار دارد و اندلس نگاري اگر بدون برقراري نسبت تاريخ با جايگاه اهل بيت در اندلس، نباشد، پديده اي اموي است كه تحريف و استنساخ نادرست و نامشروع و چشم پوشي از منابع و مصادر و مآخذ پيشين در آن رسم شده است. و اين تاريخ نگاري براي استمرار جنايات شرقي امويان در قتل عام اهل بيت و چشم بستن بر حقوق آنها در غرب اسلامي نگارش واقعي ارايه نكرده است. و به ننگين شدن فتح اندلس و دولت و سلطنت اموي در اسپانيا با قتل امام حسين(ع) توجه نكرده است و از تحليل عادلانه ده ها شورش عرب و بربر در اندلس عصر واليان اموي و دوره سلطنت اموي عاجز و بي تفاوت است، زيرا امويان از سويي تاريخ را از انجام چنين كاري عقيم و عاجز كردند و از آغاز در منابر اندلس نيز مانند منابر شام لعن بر اهل بيت جريان داشت و از سويي همچنان تعصب بر عقايد و تاريخنگاري كور، بر تاريخنگاري اندلس و مغرب حاكم است كه مآخذ اندلس نگاري از آغاز چشم پوشي بر جايگاه اهل بيت، جمع آوري و تدوين شده است و هنوز منابع معاصر نتوانسته اند بين ماهيت يگانه سفاكي امويان در شرق و غرب و تشيع در تاريخنگاري اندلس نسبت درست و عادلانه را تبيين كنند و با رضايت، از حادثه اندلس از فتح تا سقوط دولت امويان با توجه به عناويني مانند هلاكت علويان و سلطنت امويان در اسپانيا، در تهيه بسترهاي رواني و تاريخي و مشروعيت آن تلاش مي كنند.

   مؤلف كتاب معتقد است، پژوهش حاضر سعي نموده با ذكر نوشته هاي پيشين به روند تركيبي تاريخ اسلام در اندلس با عنايت به روند منفي و كج روي حزب اموي در اندلس از لحظه فتح تا سقوط امويان در نابودي تشيع و بربر و مخالفان استبداد اموي را نشان دهد كه كاري جديد است. كه كتاب حاضر جامعه شناختي تاريخي جوامع عرب و بربر و بومي مستقر در شهرهاي ايبري و مراحل اسكان آن ها در اندلس و نوع رفتار عرب فتح و رفتار مردم بومي و تقابل اسلام و مسيحيت در ايبري قرون وسطي است. اين نبرد به صورت سرد و نرم در اسامي شهرها خود را نشان داد و با حدود صد جنگ در اندلس استمرار يافت و بخشي از كتاب به جنگ شناسي اندلس در سايه علم ستيزه شناسي پرداخته است. به ويژه در زمينه جنگ، آغاز جنگ صليبي از اندلس كه نخستين پاره آتش فراگير جنگ جهاني صليبي در سراسر مديترانه قرون وسطي بود، نشان داد كه جنگ بخشي از ماهيت تاريخي جامعه اندلسي است.

  مؤلف، كتاب را بر اساس مآخذ و مصادر نخستين در كنار منابع محققان معاصر تاريخنگاري آندلس تأليف كرده است. و معتقد است، فتح اندلس، در تاريخ جهان مؤثر واقع شد و نظم آن را دگرگون كرد، بنا براين نقش كالبدي در درك تاريخ جهان و تاريخنگاري آن دارد و در يك الگوي كلي تاريخنگاري جهان از اندلس شروع شد و نقاط عطف آن با نقاط گردش تاريخ ايبري همخوان و يكسان است.

  اثر حاضر كه پژوهشي گسترده در اندلس از آغاز فتح تا سقوط امويان و شكل گيري نخستين دوره ملوك و الطوايف است در پيشگفتار و مقدمه در چهار باب كه بحثي لغوي و جغرافيايي و پيشينه تاريخي در سيماي اجمالي گوت و در ترسيم موقعيت نخستين اندلس اندكي پيش از اسلام و در مقدمه مهمترين پديده سياسي اجتماعي و فرهنگي قرون وسطي در اروپا يعني شكل گيري شهر اندلسي را بررسي كرده است و سپس فتح اندلس و استقرار واليان را به صورت سال شمار بر اساس مصادر اصلي را در دو باب بررسي نموده است و تاريخ سياسي اجتماعي و نظامي و فرهنگي دولت اموي و دولت بني عامر در اسپانيا اسلامي و نقش آن در اضمحلال امويان و زمينه هاي شكل گيري و وقوع فتنه ملوك الطوايف را از باب هفتم تا بيست و سوم بيان كرده است.

  مشخصات ظاهري كتاب:

  اين اثر با عنوان اصلي« تاريخ اندلس از آغاز فتح تا ملوك الطوايف»، تأليف دكتر محمد رضا شهيدي پاك عضو هيأت علمي دانشگاه آزاد اسلامي تهران مركز و استاد برجسته دانشگاه آزاد اسلامي قم با شماره كتابشناسي: 45362552 و با رده بندي كنگره: 1396ش9ت/102DP و رده بندي ديويي: 02/946كه توسط انتشارات علويون قم در تابستان 1396 براي اولين بار در قطع وزيري متوسط و با جلد شميز چاپ و منتشر شده است. کتاب 364 صفحه دارد. مؤلف در پيشگفتار مفصل خواننده را با اهداف و محتويات و روش نگارش كتاب آشنا مي سازد. اين اثر در فهرست بندي مفصل، مطالب کتاب كه از شيوه هاي خاص دسته بندي مطالب است كه در آثار ديگر مؤلف نيز مشاهده مي شود كه در بيست و سه باب و 129 فصل و 7 عنوان فرعي دسته بندي شده است. عناوين هر يك از باب ها، فصول و فروع موضوعات با عنوان كتاب ارتباط منطقي دارد و مطالب و گزارشات و تحليل ها علمي و مستند و موجز هستند و ارجاعات، منابع و مآخذ به صورت زيرنويس ذكر شده اند كه منابع و مآخذ در پايان كتاب بطور كامل معرفي شده است.

   

  محتواي مطالب كتاب:

  مؤلف در پيشگفتار به طور مفصل اهداف، روش تحقيق و مسأله را بيان نموده و هريك از فصول از پرداختن به كليات پرهيز كرده و عبارات كوتاه و اقتصاد كلمات و عبارات را رعايت نموده كه عناوين باب ها به شرح زير است:

  باب اول: واژه اندلس

  باب دوم: محدوده جغرافيايي شبه جزيره ايبري.

  باب سوم: شهر سازي و شهرهاي اندلسي- شكل گيري شهرهاي اسلامي در اندلس- انتقال پايتخت به قرطبه پايتخت جديد اندلس

  باب چهارم: تاريخ اسپانيا از فتح- قوم گوت از ظهور تا سقوط در ايبري، مهاجرت و تركيب جمعيتي.

  باب پنجم: فتح اندلس و ورود عرب به آنجا: چگونگي ورود اعراب به اندلس.

  باب ششم: كنترل اندلس به وسيله سرداران نظامي: توقف فتوحات در جنوب فرانسه.

  باب هفتم: بررسي علل و عواقب سياست امويان در اندلس.

  باب هشتم: عبدالرحمن و انحصار قدرت- يوم امساره.

  باب نهم: شورش هاي دوره عبدالرحمن اول: قيام اندلس در برابر امويان.

  باب دهم: عمليات نظامي در شمال آندلس: اروپا در فكر آزادي اندلس.

  باب يازدهم: بحران جانشيني- جنگ بين پسران عبدالرحمن براي كسب خلافت.

  باب دوازدهم: نزاع فرزندان هشام بيست و يك دختر و نوزده پسر و آثار آن: ايقاء ات حكم اموي

  باب سيزدهم: عبدالرحمن بن حكم بن هشام(الاوسط).

  باب چهاردهم: محمدبن عبدالرحمن(273-238هـ/886-892م).

  باب پانزدهم: خلافت منذربن محمد(273هـ.275هـ.).

  باب شازدهم: خلافت عبدالرحمن بن محمدبن عبدالرحمن(275-300هـ)

  باب هفدهم: خلافت عبدالرحمن بن محمد(الناصرلدين الله)(300-350هـ).

  باب هجدهم: روابط خارجي دولت امويان اندلس.

  باب نوزدهم: حَكَم بن عبدالرحمن0(المستنصربالله)(350-366هـ.).

  باب بيستم: هشام بن حكم و آغاز انحطاط دولت اموي.

  باب بيست يكم: الفتنه البربريه، آشوب بربرها.

  باب بيست و دوم: سرانجام فتنه، فروپاشي و سقوط نهايي دولت اموي در اندلس..

  باب بيست و سوم: ميراث اندلس.

  در صفحات پاياني فهرست منابع و مآخذ اثر به صورت الفبايي معرفي شده است.

  در پايان كتاب چكيده خلاصه مطالب كتاب به زبان و انگليسي ارائه شده چون اين كتاب يك اثر علمي و پژوهشي هست مؤلف در پايان هرباب صفحات سفيد براي يادداشت موارد احتمالي در نظر گرفته شده است. و همچنين در پايان كتاب جدول فهرست حكام و خلفاي اموي اندلس و رويدادهاي مهم اندلس آمده است

   

   تهيه كننده: عباس رضازاده مقدم – دانشجوي دكتراي تاريخ و تمدن اسلامي – دانشگاه آزاد اسلامي قم