• عنوان كتاب: 
• مؤلف : دکتر محمد رضا شهيدي پاك
  • Title: Islamic administration and Iranian Bureaucracy of Seljuk dynasty
  • Author: MohammadReza Shahidi pak Post- Doc in philosophy

• ناشر: انتشارات سرای کتاب
• محل نشر: قم
• سال نشر: 1397
• موضوع: دیوانسالاری- تشکیلات – ادارات – دولت- خواجه نظام الملک – تاریخ سلجوقیان- تاریخ ایران
• قيمت: 180000ريال ؛ 78 صفحه
• شابک(ISBN): 9-79-9880-600-978

معرفی کتاب:

دست آورد و کارکرد تشکیلات اسلامی و دیوان سالاری ایرانی تداوم ایران پس از چند بار اشغال است و یکی از سؤالاتی است که در تاریخ از جمله سلاجقه وجود دارد این است که امپراطوری ملل مسلمان و جوامع اسلامی چگونه هویت فرهنگی خود را حفظ کرده اند و در مورد ایران حفظ هویت ایرانی و استمرار زبان فارسی و تداوم آن مطرح است. و سؤال و مسئله ای که در آغاز این پژوهش طرح شده همین تداوم در ابعاد گوناگون است، سیاست نامه خواجه نظام الملک توسی فقط کار یک وزیر کبیر سی ساله نیست، نظام الملک در این کتاب با شکلی خاص با ذکر نمونه های تاریخی، تشکیلات ایرانی را برای ترک های بیان کرد و نمونه ای نظری از کارکرد نوشته هایی تشکیلاتی است که از عهد ساسانیان با انقلاب اداری سامانیان و توسعه دیوانسالاری ایرانی بویهی و اندیشه اداری نظام الملک سلجوقی و عملکرد سیاسی و نگارش رساله اداری به وسیله خواجه نصیر الدین توسی در دوره ایلخانی و پیدایش چند رساله اداری و انقلاب شاه عباس و شیخ بهایی در عهد صفوی وجود داشته است و هویت ایران را تداوم بخشیده است و میزان توسعه آن تابع مستقیم توسعه و تکامل دیوانسالاری است. این تداوم در اندیشه سیاسی عصر سلجوقی در برایند قدرت دیوان سالاری سنتی ایرانی- اسلامی و مقتضیات تشیع محقق شد. از جمله اقدامات عمرانی ابوطاهر قمی وزیر سنجر سلجوقی که در حرم امام رضا(ع) صورت گرفت.

مؤلف در این اثر به مبانی نظری تشکیلات اسلامی و تشکیلات عصر سلجوقی و تحلیل و توصیف تشکیلات و دیوانسالاری ترکی- عربی- فارسی سلاجقه پرداخته است و به صورت جداگانه به سیر تشکیلات اسلامی و دیوانسالاری ایرانی و توسعه تشکیلات اسلامی در عصر سلاجقه را بیان می کند و تشکیلات اسلامی و دیوانسالاری ایرانی را مظهر تمدن و میراث معنوی در اندیشه سیاسی اجتماعی جوامع ایرانی و اسلامی می داند و پیشینه تحقیق خود را بیان کرده است.

اين كتاب با عنوان«تشکیلات اسلامی و دیوان سالاری عهد سلجوقیان»، تأليف دكتر محمد رضا شهيدي پاك عضو هيأت علمي دانشگاه آزاد اسلامي تهران مركز و استاد برجسته دانشگاه آزاد اسلامي قم با شماره كتابشناسي: 5351531 و با رده بندي كنگره : 1397 4الف35ص/267B و رده بندي ديويي : 772/297كه توسط انتشارات سرای کتاب قم در تابستان سال 1397 براي اولين بار در قطع وزيري كوچك و با جلد شميز چاپ و منتشر شده است . کتاب دارای 87 صفحه است. مطالب كتاب تحليلي و موضوعات علمي هستند و ارجاعات به صورت درون متني هستند.

محتواي مطالب كتاب :

مؤلف پس از پیشگفتار، در مقدمه، سلاجقه را از اشغال گری تا سلطنت و استفاده از دیوان سالاری ایرانی – اسلامی را شرح داده است و مطالب کتاب را در پنج بخش و 27 فصل و 26 عنوان فرعی به شرح زیر دسته بندی نموده است :

بخش اول: مبانی نظری تشکیلات عصر سلجوقی در پنج فصل

بخش دوم: نمودار تحلیلی و توصیفی تشکیلات و دیوانسالاری ترکی- عربی- فارسی سلاجقه در سه فصل و پنج عنوان فرعی.

بخش سوم: تشکیلات دربار و دواوین مرکزی عصر سلاجقه در دو فصل

بخش چهارم: مهمترین دواوین مرکزی عصر سلاجقه در هفت فصل و یازده عنوان فرعی

بخش پنجم: ویژگی های تشکیلات و صفات عمومی صاحب منصبان در دیدگاه نظام الملک ده فصل

در قسمت پاياني کتاب نمودار و فهرست وزرا و کارگزاران اداره مرکزی سلجوقیان را براساس گزارش کتاب تاریخ الوزرا ابو الرجای قمی را آورده است و پس از نمایه اشخاص، اماکن، کتاب ها و اصطلاحات اداری و تشکیلاتی سلاجقه و فهرست منابغ و مآخذ، چكيده به زبان انگليسي ارائه كرده است.

تهيه كننده: عباس رضازاده مقدم – دانشجوي دكتراي تاريخ و تمدن اسلامي – دانشگاه آزاد اسلامي مشهد